|
Шу ерда бир савол туғилади: Модомики, инсон фикрлаш учун собиқ маълумотларга муҳтож бўлар экан, у ҳолда унинг биринчи фикрлаши қандай ҳосил бўлган?!
Бу нарсани бизга Аллоҳ Таоло мана шу ояти карима билан ўргатади. Яъни, Одамга ўша собиқ маълумотларни берган Зот Аллоҳдир. Инсонга халифалик, ноиблик қилиб, ер юзини обод қилиш учун фикрлаш қобилиятини ато этган ҳам Ўша Зотдир. Фаришталар худди мана шу нарса ҳақида изоҳ сўраганлар. Одам а.с.ни ердаги ноибликка қобил қилган омил ҳам мана шудир.
وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِكَةِ
(Ва У Зот Одамга барча нарсаларнинг исмларини ўргатди. Сўнгра уларни фаришталарга рўбарў қилди). [2:31]
Шундай қилиб тафаккур собиқ маълумотларсиз рўй бермайди. Даҳрийлар ақлни воқенинг миядаги инъикоси, деб таърифлаб ўзларини ўзлари алдаганлар. Улар собиқ маълумотлар ҳақида лом-мим демаганлар. Чунки шу ҳақда ҳам гапирадиган бўлсалар, инсонга илк фикрни келтириб чиқарган собиқ маълумотни ато этган борлиқнинг Яратувчиси борлигига имон келтиришлари зарур бўлиб қоларди.
Бу таърифни синчиклаб ўрганадиган бўлсак, унинг матн жиҳатидан ҳам, мавзу (қўйилиши) жиҳатидан ҳам хатолиги аён бўлади.
Матн жиҳатидан қаралганда воқе билан мия ўртасида инъикос бўлмайди. Чунки инъикос нурнинг воқега тушиши, кейин шу нурнинг мияда аксланишидир. Лекин бу иш бўлмайди. Мия билан воқе ўртасидаги муносабатда воқени ҳис этишгина ҳосил бўлади, холос. Ҳатто уларни матн жиҳатидан тўғри, деб олган тақдиримизда ҳам иш миянинг воқени ҳис этиши билан якун топади. Бу нарса фикрни пайдо қилишга кифоя қилмайди. Бунинг учун шу уч омил билан бирга тўртинчи омил яъни, шу воқени изоҳлаб берадиган собиқ маълумотлар омили ҳам бўлиши шарт.
Улар бу нарсани жуда яхши биладилар. Чунки ўзлари ҳам нарсалар воқелари хусусидаги фикрларни уларни изоҳлаб берадиган собиқ маълумотларни ишга солиш йўли билан келтириб чиқарадилар. Лекин улар кофирликлари, саркашликлари, безликлари туфайли Мудаббир Яратувчига имон келтиришга бориб қолмаслик мақсадида ўзларини ўзлари алдайдилар, ишларни атайин чалкаштирадилар.
Шунга кўра, Аллоҳ хусусан инсоннинг ўзигагина бериб, шу билан уни муфаззал қилган ва унга биноан Одамга нарсаларнинг номларини ўргатган бу неъмат инсонни ердаги ноибликка муносиб
89-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204